Wat is een bevallingstrauma? En hoe behandel je het?
Bevallen is voor veel vrouwen een van de mooiste dingen die ze hebben meegemaakt in hun leven, maar voor sommige vrouwen is het de meest heftige ervaring die ze ooit in hun leven hebben meegemaakt.
We spreken van bevallingstrauma, wanneer een vrouw (of een ander persoon die bij de bevalling aanwezig was, zoals een partner of zorgverlener), een deel van de bevalling als enorm stressvol en beangstigend heeft ervaren.
Zoals je al hebt kunnen lezen, gaat een bevallingstrauma over hoe je het hebt ervaren. En dat is voor ieder persoon weer anders. Het is jouw bevalling en jouw ervaring en als dat voor jou traumatisch was, dan is dat zo.
Na een traumatische bevalling kun je last hebben symptomen die passen bij een posttraumatische stress stoornis (ptss). Voor de diagnose ptss moet je aan een aantal criteria voldoen. Veel vrouwen voldoen vaak niet aan alle criteria voor een ptss, maar toch wordt hun dagelijks leven enorm beïnvloed door de vele trauma symptomen waar ze mee te dealen hebben.
Hoe ontstaat een bevallingstrauma?
Een bevallingstrauma kan ontstaan door de bevalling alleen, maar kan ook een mix zijn van verschillende ervaringen, bijvoorbeeld een fertiliteitstraject, gebeurtenissen tijdens je zwangerschap, je kraamtijd of de wens tot borstvoeding die niet gelukt is.
Een traumatische bevalling kan iedereen overkomen. Sommige vrouwen maken tijdens hun bevalling zulke heftige gebeurtenissen mee, die voor een ieder ander persoon die in hun schoenen zou staan, ook traumatisch zouden zijn geweest.
Toch ontstaat een bevallingstrauma niet alleen door het meemaken van heftige gebeurtenissen, maar ook door hoe vrouwen zich hebben gevoeld tijdens de bevalling. Door slechte communicatie, ongevraagde interventies, het gevoel niet gehoord of gezien te worden tijdens je bevalling, gevoelens van machteloosheid en controleverlies, kan ook een bevallingstrauma ontstaan. Of door bijvoorbeeld de angst dat jij en/of de baby de bevalling niet gaan overleven.
Voor 9-21% van de vrouwen was de bevalling een traumatische ervaring.
Wat zijn de risicofactoren?
- Complicaties tijdens de zwangerschap en/of bevalling, bijvoorbeeld een spoedkeizersnede, een kunstverlossing (vacuüm- of tangverlossing), een fluxus, vroeggeboorte van de baby, pre-eclampsie of HELLP, moeilijke start van de baby, de angst om de baby te gaan verliezen, een stilgeboren baby
- Psychische klachten: angst voor de bevalling (tokofobie), zwangerschapsdepressie of postpartum depressie, angst- en paniekstoornis, eerder trauma of ptss in de voorgeschiedenis.
- Psychosociale factoren: weinig steun van de partner/ naaste omgeving, niet goed kunnen omgaan met onverwachte situaties en stress.
- Ervaring tijdens de bevalling: niet gehoord en gezien worden tijdens de bevalling door de zorgverleners, medische interventies zonder goede uitleg en toestemming van de barende, dissociatie tijdens de bevalling, die door de zorgverleners niet als dusdanig herkend wordt.
Wat zijn de symptomen van een bevallingstrauma?
De symptomen van een bevallingstrauma zijn in de volgende vier hoofdcategorieën onder te verdelen:
Herbeleven: Je beleeft de bevalling keer op keer opnieuw door flashbacks, nachtmerries of gedachten die zich te pas en te onpas aan je opdringen. Je ervaart op dat moment opnieuw de angst en paniek die je tijdens je bevalling ook hebt ervaren
Vermijden: Je vermijdt alles wat je doet herinneren aan je bevalling. Je wil bijvoorbeeld niet meer in de buurt komen van het ziekenhuis waar je bent bevallen, je ontmoet liever geen andere moeders met pasgeboren baby’s en/of je kunt niets kijken of lezen wat te maken heeft met bevallen.
Over-alert zijn: Je hebt het gevoel dat je voortdurend aanstaat. Je hebt een kort lontje en schiet om het minste of geringste uit je slof. Dit herken je niet van jezelf van voor de bevalling.
Nare gedachtes en gevoelens over jezelf: Het voelt alsof jij en je lichaam hebben gefaald tijdens de bevalling. Je geeft jezelf de schuld van alles wat er is gebeurd. ‘Wat als…’ Vaak ben je ook hele stukken van je bevalling kwijt.
Wat onderscheid een bevallingstrauma van andere vormen van trauma?
Als je een traumatische bevalling hebt meegemaakt, ontvang je na deze gebeurtenis vaak niet de steun die je juist zo hard nodig hebt. De mensen in je naaste omgeving (en vaak je partner) begrijpen vaak niet dat de bevalling zoveel impact op je heeft gehad, want ‘alles is toch uiteindelijk goed gekomen’ en ‘je hebt er toch wat moois voor teruggekregen?’
Je stuit vaak op een muur van onbegrip en kunt je hierdoor behoorlijk eenzaam voelen in je ervaring. Je voelt je eenzaam en zwak: ‘waarom lukt het je niet om de bevalling achter je te laten en om door te gaan?’ Het voelt alsof je hebt gefaald.
Dit kan van grote invloed zijn op de relatie met je partner, je familie en/of vrienden.
Daarnaast kan het zijn dat er in jou nog een heel groot verlangen naar nog een kindje leeft, maar dat je zo bang bent om nog een keer te moeten bevallen, dat je het niet nog een keer aandurft. Je kunt je voorstellen dat dit ook grote invloed heeft op je seksleven en daarmee ook op de relatie met je partner.
Ook kan het zijn dat je alle medische zorg die je doet herinneren aan de bevalling, zoals een uitstrijkje of bijvoorbeeld een bezoek aan de bekkenbodemfysiotherapeut uit de weg gaat.
Tenslotte kan het zijn dat je niet die hele diepe verbinding met je kindje en een stroom aan moedergevoelens ervaart waar je anderen altijd over hoort. Je kindje herinnert je constant aan het alles wat je hebt moeten doorstaan om hem/haar veilig op deze wereld te kunnen zetten.
Ook al voelt het heel eenzaam, weet dat je niet alleen hierin bent. Elke week begeleid ik meerdere vrouwen bij de verwerking van hun traumatische bevalling die zich net zo voelen als jij.
Wat is het verschil tussen een bevallingstrauma en een postnatale depressie?
De symptomen van een bevallingstrauma en een postpartum depressie overlappen elkaar voor een deel en toch zijn ze ook heel verschillend en vragen ieder een andere behandeling.
Helaas worden veel vrouwen onterecht gediagnosticeerd met een postnatale depressie en krijgen daarvoor een behandeling voorgeschreven. Omdat deze behandeling niet passend is, ervaren veel vrouwen weinig tot geen verbetering van hun klachten. Zo kan het gebeuren dat je anti-depressiva krijgt voorgeschreven, niet omdat je het nodig hebt, maar omdat je zorgverlener je klachten niet als een bevallingstrauma herkent.
Ook krijgen ze vaak van hun behandelaren te horen dat ze blij moeten zijn met het feit dat ze een gezonde baby hebben gekregen en verder moeten gaan met hun leven. Dit maakt het faal- en schuldgevoel bij hen vaak alleen nog maar groter.
In sommige gevallen is er wel sprake van een postpartum depressie naast een bevallingstrauma. In dat geval moeten beide afzonderlijk van elkaar behandeld worden.
Ben je op dit moment gediagnosticeerd met een postnatale depressie, maar twijfel je aan die diagnose door alle informatie die je nu hebt gelezen over een bevallingstrauma? Gaan dan hierover nogmaals het gesprek aan met je zorgverlener.
Behandeling van een bevallingstrauma
Nadat je een heftige of traumatische bevalling hebt meegemaakt, is het normaal dat je last hebt van heftige emoties en gevoelens. Geef deze vooral ook de ruimte, zodat je de bevalling kunt verwerken.
Bij een deel van de vrouwen is dit genoeg en krijgt de bevalling een plekje. Maar wanneer je 6-8 weken na de bevalling nog steeds heftige emoties en gevoelens en andere traumasymptomen ervaart, is de hoogste tijd om hulp te gaan zoeken bij de verwerking van de bevalling.
Dit kan op verschillende manieren: je kunt naar de huisarts gaan en je laten verwijzen naar een psycholoog die met je aan de slag gaat met emdr en/of cognitieve gedragstherapie.
Het nadeel hiervan is dat veel psychologen vaak een wachtlijst van een aantal maanden hebben, ze maar heel weinig werken met vrouwen met een bevallingstrauma en daardoor vaak niet de specifieke kennis hebben over dit onderwerp en dat je vaak te maken krijgt met een diagnose, die je op een later moment in je leven op een negatieve manier kan beïnvloeden. Ook zijn deze trajecten vaak langdurig en erg intens om te moeten ondergaan.
Gelukkig zijn er ook andere opties. Je kunt je bevallingstrauma ook verwerken buiten de reguliere zorg om. Ook ik bied dat als bevallingscounsellor aan. Je hebt daarvoor geen verwijzing nodig van je huisarts en kunt in de meeste gevallen binnen 2-4 weken starten. Ik heb me als bevallingscounsellor gespecialiseerd in angst & bevallingstrauma en heb inmiddels +175 vrouwen begeleid bij het verwerken van hun bevallingstrauma.
Ik zie vrouwen met een bevallingstrauma niet als stuk of ziek en daarom diagnosticeer en behandel ik niet. Het enige wat ik doe, is jou begeleiden door jouw eigen verwerkingsproces. Het is een snelle en effectieve manier van werken, in de meeste gevallen zijn er 3, hooguit 4 sessies nodig, die we binnen 4 weken tijd inplannen.
Ben je geïnteresseerd? Klik dan hier voor meer informatie over het traject
Daarnaast bied ik maandelijks een gratis groepsconsult aan waarin ik je alle uitleg over een bevallingstrauma, de symptomen en wat er nodig is voor herstel. Je kunt je via deze link inschrijven voor het gratis groepsconsult “Herstellen van een traumatische bevalling.’
Ik ben Anke Velstra, gediplomeerd en ervaren counsellor, bevallingstrauma therapeut & doula gespecialiseerd in bevalangst en bevallingstrauma.
