Een ptss na traumatische bevalling?

Ptss na traumatische bevalling?

‘Een ptss? Daar heb ik wel eens van gehoord. Dat is toch iets wat militairen krijgen nadat ze een heftige oorlogssituatie hebben meegemaakt? Of agenten tijdens angstaanjagende situatie tijdens hun werk op straat?

Maar wist je ook dat je een ptss kunt oplopen na een hele heftige, misschien zelfs wel traumatische bevalling? Veel vrouwen, maar ook hulpverleners zijn zich daar niet van bewust. Toch komt het veel vaker voor dan we denken. Uit onderzoek blijkt dat ieder jaar ruim 2000 vrouwen in Nederland een posttraumatische stressstoornis (ptss) overhouden aan hun bevalling.

Wat is een ptss oftewel posttraumatische stressstoornis?

De klachten die vrouwen na een traumatische bevalling ervaren, verdwijnen bij veel vrouwen geleidelijk naarmate de tijd verstrijkt. Zij verwerken de bevalling, al dan niet met hulp en pakken de draad van hun leven weer op.

Maar bij een deel van de vrouwen lukt dit niet. Ze houden klachten of worden jaren later ineens met allerlei klachten geconfronteerd. In dat geval kan er sprake zijn van een ptss. Een posttraumatische stressstoornis of ptss is een angststoornis.

Hoe ontstaat een ptss na een traumatische bevalling?

De gebeurtenissen die sommige vrouwen tijdens hun zwangerschap en/of bevalling meemaken zijn zo heftig, dat ze traumatiserend zijn.
Toch is dat niet de enige oorzaak van het ontstaan van een bevallingstrauma. Ook het verlies van controle, verlies van waardigheid, een gebrekkige communicatie, niet of niet volledig geïnformeerd worden over medische procedures en/of het gevoel niet gehoord of gezien te worden spelen daarin een belangrijke rol.

Daarnaast zijn er bepaalde risico factoren die de kans op een ptss na een traumatische bevalling vergroten:

Medisch verloop van de zwangerschap en bevalling
– Spoedkeizersnede
– Kunstverlossing (vacuüm/ tang)
– Zwangerschapscomplicaties (bijvoorbeeld vroeggeboorte, pre-eclampsie, zwangerschapsvergiftiging)

Ervaring van de bevalling
– Weinig steun ervaren van zorgverleners
– Weinig steun van partner
– Dissociatie tijdens de bevalling
– Gevoel van controleverlies
– Negatieve emoties
– Duur van de bevalling (kort of juist zeer lang)
– Zeer pijnlijke bevalling

Psychosociale factoren
– Eerder trauma (met name seksueel misbruik/ geweld)
– Depressie tijdens de zwangerschap of na de bevalling
– Ernstige angst voor de bevalling
– Niet goed met stress kunnen omgaan

Naast de bevallen vrouw, kunnen ook de partner, de zorgverlener of andere aanwezigen getraumatiseerd raken door een bevalling.

Wat zijn de symptomen van een ptss?

De symptomen van een ptss kunnen erg ingrijpend zijn en een grote impact hebben op de relatie met je baby en partner, je werk, sociale contacten en soms zelfs om een ‘gewoon’ leven te leiden.
De symptomen die mensen met een ptss ervaren, zijn grofweg in drie categorieën in te delen: herbeleven, vermijden en spanning. Als er mogelijk sprake is van een ptss, dan herken je jezelf in meerdere van deze symptomen.Herbelevingen

Een belangrijk symptoom van een ptss is herbeleven. Tijdens een herbeleving lijkt het alsof je opnieuw je traumatische bevalling meemaakt. Een herbeleving kan heel realistisch zijn en daardoor opnieuw veel angst en heftige emoties bij je oproepen.

Wanneer je een ptss hebt, kun je last hebben van de volgende symptomen:

– Je wordt regelmatig overvallen door nare herinneringen aan je bevalling.
– Je hebt regelmatig nachtmerries over je bevalling
– Tijdens een herbeleving kan het voelen dat je je bevalling opnieuw beleeft, alsof je er weer midden in zit.
– Als je iets ziet of hoort dat je aan je bevalling doet herinneren, roept dit hevige emoties op.
– Je lichaam reageert met fysieke reacties op de herinnering aan je bevalling. Je begint te zweten, je hart klopt je in je keel, je begint te trillen en/of sneller te ademen.

Vermijding
Als je een ptss hebt, roepen herinneringen aan je bevalling zeer heftige reacties van je hoofd en lijf op. Zo heftig, dat je dat het liefste uit de weg gaat, met als gevolg dat je zaken die jou herinneren aan de traumatische bevalling, zoveel mogelijk gaat vermijden. Ook kun je je leeg en afgestompt voelen.

Wanneer je een ptss hebt, kun je last hebben van de volgende symptomen:

– Je sluit je af voor gesprekken, gedachten en gevoelens die gaan over je bevalling.
– Je mist hele stukken van je bevalling, belangrijke details kun je je niet meer herinneren. Je hebt ze verdrongen.
– Je gaat activiteiten, plaatsen en mensen die herinneren aan je traumatische bevalling uit de weg.
– Je voelt je vervreemd van jezelf en van anderen.
– Je sluit jezelf steeds verder af en praat weinig over je gevoelens.
– Je hebt weinig zin om sociale activiteiten te ondernemen.
– Je bent somber over je eigen toekomst.

Spanning
Als je een ptss hebt, ben je meer gespannen dan dat je voor je bevalling was. Je bent erg prikkelbaar en reageert snel geagiteerd.

Wanneer je een ptss hebt, kun je last hebben van de volgende symptomen:

– Je komt moeilijk in slaap of wordt ’s nachts vaak wakker.
– Je bent snel door iets persoonlijk geraakt.
– Je hebt last van stemmingswisselingen: je kunt soms vanuit het niets enorm verdrietig zijn of juist heel boos.
– Je kunt je moeilijk concentreren.
– Je bent overdreven alert en waakzaam.
– Je hebt last van overdreven schrikreacties.
– Je gedraagt je roekeloos, soms lijkt het alsof niets je meer iets kan schelen.

Wanneer je veel van deze symptomen bij jezelf herkent, kan er misschien sprake zijn van een ptss als gevolg van je traumatische bevalling. Het is dan essentieel om hulp te zoeken en te praten over je traumatische bevalling. En dat is vaak nog niet zo gemakkelijk. Misschien voel je je schuldig of schaam je je voor het feit dat je niet op een roze wolk zit na de bevalling en dat negatieve gevoelens overheersen.

Juist daarom is het belangrijk om je te beseffen dat al deze klachten en symptomen na een traumatische bevalling een hele normale reactie zijn op een zeer heftige ervaring. De herbelevingen, nachtmerries, spanning en angst zijn geen dingen waar je zelf bewuste controle over hebt. Het is dan ook geen teken van zwakte of onvermogen om met de gebeurtenis om te gaan. Het is een psychisch verwerkingsproces die volgt op een extreem beangstigende ervaring.

Hoe wordt een ptss na een traumatische bevalling vastgesteld?

Voor het vaststellen van een ptss na een traumatische bevalling gebruikt men dezelfde criteria als bij het vaststellen van een ptss in andere situaties. De criteria die daarvoor worden gebruikt, zijn heel nauwkeurig beschreven in de DSM-V, het handboek voor professionals in de geestelijke gezondheidszorg.

Een posttraumatische stressstoornis kan nog niet direct na de bevalling worden vastgesteld. Dit komt doordat ieder mens zich door een traumatische ervaring behoorlijk overweldigd kan voelen en symptomen kan vertonen die passen bij een ptss. Bij veel mensen verdwijnen deze symptomen (grotendeels) binnen 6-8 weken na de traumatische gebeurtenis.

Om een de diagnose ptss na een traumatische bevalling te krijgen, moet je tenminste al een maand lang last hebben van de symptomen die onder het kopje hierboven beschreven staan.

Wel heel veel klachten na een traumatische bevalling, maar voldoe niet aan de criteria voor een ptss

Het kan zijn dat je niet aan alle criteria voldoet om de diagnose ptss te kunnen stellen, maar dat betekent niet dat er niets aan de hand is en hulp bij het verwerken onnodig is. Tussen een bevalling waar je neutraal of met een goed gevoel op kunt terugkijken en een ptss zit een groot grijs gebied. En ook zonder de diagnose ptss kunnen de klachten die je sinds je traumatische bevalling ervaart, je leven goed op zijn kop zetten. En kan hulp bij de verwerking ervoor zorgen dat deze klachten flink verminderen of zelfs helemaal afnemen.

Wat zijn de gevolgen van een ptss na een traumatische bevalling?

Een ptss kan gevolgen hebben voor de hechting tussen jou en kindje, de relatie tussen jou en je partner/familie/vrienden en kan een eventuele volgende zwangerschap in de weg staan. Soms zijn symptomen en gevolgen van een traumatische bevalling zo ontzettend groot, dat ze van grote invloed zijn op je dagelijks functioneren.

Is een ptss na de bevalling hetzelfde als een postpartum depressie?

Een ptss is niet hetzelfde als een postpartum depressie (PPD), maar het kan wel naast elkaar bestaan. Een ptss en een postpartum depressie zijn twee verschillende diagnoses, die ook apart van elkaar moeten worden behandeld.
Een aantal symptomen komen bij zowel een ptss, als bij een ppd voor. Denk hierbij aan symptomen als angst, gevoelens van schuld en slaap- en concentratieproblemen.
Wat kenmerkend is voor een postpartum depressie is, dat vrouwen zich meestal lusteloos, eenzaam en somber voelen. Deze klachten kunnen ook bij een ptss voorkomen, maar het hoeft niet.

Helaas wordt door een gebrek aan kennis bij hulpverleners en door de overlap aan symptomen met een postpartum depressie, regelmatig de diagnose postpartum depressie gesteld, in plaats van ptss, met als gevolg dat vrouwen een behandeling met o.a. medicatie krijgen, die niet passend is en weinig tot niet helpt. Een gemiste kans, die grote gevolgen voor de vrouw in kwestie kan hebben.

Kun je een ptss na een bevalling voorkomen?

Vooraf valt niet te voorspellen hoe een zwangerschap of een bevalling zal verlopen.
En daarmee ook niet het al dan niet ontstaan van een bevallingstrauma. Wel kun je door een goede voorbereiding de kans op een positieve bevallingservaring zo groot mogelijk maken.
Als bevallingscounsellor en doula gespecialiseerd in angst & trauma kan ik je daarbij helpen.

Wat ik je zou willen adviseren als je je herkent in de symptomen

1. Zoek hulp wanneer je merkt dat de bevalling je leven op een negatieve manier beïnvloed.
Hulp is er in diverse soorten en maten. Belangrijk is dat de geboden hulp goed bij jou past en dat je je veilig voelt bij de hulpverlener. Zo geef ik zelf met regelmaat de gratis masterclass ‘Herstellen van een traumatische bevalling’, waarin je: 
– meer uitleg krijgt over het ontstaan van een trauma
– je ontdekt waarom je klachten niet vanzelf minder worden als je het maar de tijd geeft

– je leert wat er nodig is voor een goed herstel en dat dat niet automatisch een lang hulpverleningstraject betekent
– met een paar eenvoudige vragen een inschatting kunt maken of je jouw bevalling goed hebt verwerkt

2. Spreek, als je de behoefte voelt, na 6-8 weken nogmaals de bevalling door met je zorgverlener.
Het kan je meer informatie en duidelijkheid geven. Je kunt in dit gesprek ook aangegeven wat de bevalling met jou heeft gedaan, welke dingen goed gingen en welke dingen je als heel traumatisch hebt ervaren. De ervaring zelf kun je hiermee niet veranderen, maar het geeft jou wel weer een stuk regie terug en de zorgverlener de kans om iets te doen met de feedback. Laat je hierin eventueel ondersteunen door je partner of iemand anders waarbij je je vertrouwd voelt. In dit artikel geef ik 9 tips voor een constructief nagesprek met je gynaecoloog of verloskundige.

3. Verwerk de traumatische bevalling het liefst voordat je opnieuw zwanger raakt.
Nog te vaak gebeurt het dat een vrouw denkt over de bevalling heen te zijn, opnieuw zwanger raakt en vervolgens in alle heftigheid geconfronteerd wordt met angst door de vorige bevalling. De zwangerschap zelf, maar ook de bezoeken aan de verloskundige/de gynaecoloog, het maken van een echo of plotseling op de verloskamers terecht komen, werken als een grote trigger van nare herinneringen en heftige gevoelens. Je wordt overvallen door dezelfde angst die je ook tijdens je vorige bevalling hebt ervaren. En dat is niet bevorderlijk voor jou en het kindje dat in je buik groeit.

Als je dat herkent, is het belangrijk om direct aan de bel te trekken en hulp te zoeken om je bevalling te verwerken. Wachtlijsten voor gerichte hulp zijn vaak erg lang. Weet dat je bij mij in de meeste gevallen binnen 2 weken kunt beginnen en na 3 sessies binnen een maand tijd klaar bent.

In dit artikel leg ik je alles uit over hoe ik vrouwen begeleid bij het verwerken van een traumatische bevalling, een alternatief voor EMDR.

4. Laat je tijdens een nieuwe zwangerschap goed begeleiden.
Vaak weet je heel erg goed wat je absoluut niet meer wilt tijdens een bevalling. Maar wat wil je wel? Wat is voor jou belangrijk tijdens een bevalling? Wat heb je nodig om, ondanks alles wat er mogelijk kan gebeuren, je toch veilig en vertrouwd te voelen, zodat je achteraf met positieve gevoelens op deze bevalling terug kunt kijken? Leg deze zaken vast in een document met geboortewensen en bespreek het met je verloskundige of gynaecoloog. Dat kan al een hoop onzekerheid bij je wegnemen en geeft je het gevoel dat je voor een deel ook zelf de regie houdt.