Stel je eens voor… je staat in de supermarkt in de rij voor de kassa te wachten en de persoon die achter jou staat in de rij, komt ineens wel heel erg dichtbij. Terwijl hij zijn spullen op de band plaatst, raakt zijn hand, misschien onbewust, iedere keer jouw billen. Je voelt je ongemakkelijk, want je vindt het niet prettig dat iemand ongevraagd aan je zit.
(Noot: waar hij staat in dit artikel, kan uiteraard ook zij staan)
Wat doe je als je in zo’n situatie terecht komt?
Misschien is het een aanname van me, maar ik verwacht dat de kans groot is dat je op dat moment in actie komt. Je voelt je onprettig bij de situatie en wilt graag dat het stopt. Je doet iets of zegt iets om de ander daarvan bewust te maken. Je werpt een veelzeggende blik of je zet demonstratief een stap naar voren. Je komt in actie en krijgt daarmee weer grip op de situatie.
Vragen waar vrouwen mee worstelen na hun heftige of traumatische bevalling
“Waarom deed ik dat dan niet tijdens mijn bevalling? Waarom liet ik de verloskundige me weer toucheren, terwijl het zo pijnlijk was en ik het niet wilde? Waarom liet ik de gynaecoloog zijn gang gaan toen hij ongevraagd bij mij een knip zette? Had ik maar…”
Met deze vragen worstelen veel vrouwen na hun heftige of traumatische bevalling. En wat misschien nog wel het ergste is… veel vrouwen nemen het zichzelf achteraf enorm kwalijk dat ze dit zo hebben laten gebeuren. Iets wat ze van zichzelf niet kunnen begrijpen. In iedere andere situatie waren ze al lang in actie gekomen en nu hebben ze alles gelaten over zich heen laten komen.
Ze verloren tijdens de bevalling de regie over hun eigen lijf en de grip op de situatie. Ze voelden zich niet gehoord en gezien en werden zonder hun toestemming overrompeld met allerlei heftige medische handelingen. Ongevraagd handen aan en in hun lijf, vaak op zeer intieme plekken. Voor veel vrouwen een enorm stressvolle ervaring.
Een bevallingstrauma wordt niet alleen veroorzaakt door gebeurtenissen en het medisch handelen tijdens de bevalling
Uit onderzoek blijkt dan ook dat het niet alleen de heftige gebeurtenissen en de medische handelingen zijn die de bevalling heftig of traumatisch maken, maar vooral de manier waarop er met de bevallende vrouw wordt omgegaan tijdens deze gebeurtenissen en medische handelingen.
Controleverlies, het verlies van waardigheid, de houding van haar zorgverleners tijdens de bevalling, het gevoel niet gehoord en gezien te worden of niet (volledig) geïnformeerd worden over medische handelingen worden door vrouwen aangegeven als zaken die een belangrijke rol hebben gespeeld in het veroorzaken van een bevallingstrauma.
De uitkomsten van dit onderzoek bevestigen dat je bevalling medisch gezien volgens het boekje kan zijn verlopen en toch voor jou een heftige of traumatische ervaring kan zijn geweest.
Ons stresssysteem: als vechten of vluchten geen optie is
Waarom deed ik dan niets? Om dat te kunnen begrijpen, wil ik je eerst graag wat vertellen over hoe ons lijf reageert als we ons in een stress situatie bevinden.
Stress situaties horen bij het leven en kun je ook niet voorkomen. En ieder mens reageert in zo’n situatie anders. Ze vluchten, vechten of doen juist helemaal niets meer. Bevriezen. Dat is niet iets waar je bewust invloed op hebt. Je lijf maakt zich klaar om met de stress situatie te kunnen dealen, door onder andere adrenaline te gaan aanmaken. Adrenaline wordt ook wel het vlucht- of vechthormoon genoemd.
Vluchten is geen optie tijdens je bevalling en dat gevoel wordt tijdens een medische bevalling vaak nog eens extra versterkt door alle draden en monitoren waar je aan vast ligt. Vechten tijdens je bevalling kan, maar tot op zekere hoogte. De enige optie die je dan nog over hebt, is bevriezen. Alle gebeurtenissen en medische handelingen gelaten over je heen laten komen. Je bent letterlijk verstijfd geraakt door de angst.
Net als een hertje dat bedreigd wordt door een wolf zich bewusteloos laat neervallen en zich dood houdt totdat het gevaar is geweken. Wanneer het gevaar is geweken, zal het hertje opstaan en gaat er een rilling door zijn lijf. Op deze manier ontlaadt het alle opgebouwde energie in de stressvolle situatie. Wij mensen doen dit ook, door bijvoorbeeld trillen, zweten en andere lichamelijke reacties, zoals huilen.
Het is niet jouw schuld dat je niets deed op dat moment, jouw stresssysteem nam het van je over
Nu je snapt hoe het stresssysteem van je lijf werkt, kun je ook beter begrijpen waarom je alle gebeurtenissen en medische handelingen gelaten over je heen hebt laten komen tijdens de bevalling. Waarom je niet de regie hebt gepakt om zelf actief iets te veranderen aan de nare situatie waar je je op dat moment in bevond.
Het was een fysieke reactie van je lijf op de stress die je hebt ervaren tijdens je bevalling. Iets waar je zelf totaal geen invloed op had, in tegenstelling tot de situatie uit het voorbeeld in de inleiding. Ook die situatie is onprettig, maar voor de meeste mensen niet dusdanig stressvol, dat ze niet meer kunnen nadenken en kunnen handelen. Jouw bevalling was dat voor jou wel en daarom nam je stresssysteem het van je over. En omdat je niet kon vluchten of vechten, bleef er maar een optie over en dat was bevriezen.
Neem het jezelf dan ook niet langer kwalijk dat dit je is overkomen tijdens je bevalling. Je kon er echt niets aan doen.
Natuurlijk ben ik wel benieuwd wat jouw reactie is op dit verhaal. Heb je zelf meegemaakt dat je bent bevroren tijdens je bevalling en heb je daardoor dingen – ogenschijnlijk gelaten – over je heen laten komen? Heb ik je met dit artikel meer inzicht gegeven en is dat helpend voor je? Laat je me het weten in een reactie?
Ik ben Anke Velstra, gediplomeerd en ervaren counsellor, bevallingstrauma therapeut & doula gespecialiseerd in bevalangst en bevallingstrauma.
