Bevallingstrauma: de effecten op hechting tussen moeder en baby
We kennen allemaal wel die plaatjes van social media… pasbevallen moeders die verliefd in de ogen staren van hun pasgeboren baby. Moeders direct vanaf het allereerste begin op de roze wolk zitten en overspoeld worden door moedergevoelens.
Maar wat als jij dat niet zo hebt ervaren, bijvoorbeeld doordat je een heftige of traumatische bevalling hebt meegemaakt? Dat je vooral opgelucht was dat je helse bevalling erop zat, in plaats van overvallen te worden door een intens gevoel van geluk door dat kleine, zachte wezentje op je borst.
Misschien dacht jij dat je de enige was, maar weet dat veel van mijn cliënten dit hebben ervaren direct na hun bevalling en ook in de periode erna. En misschien maak jij je, net als hen zorgen over de effecten die dit heeft op de hechting tussen jou als moeder en je baby.
Ik wilde dat ik het mooier kon maken dan dat het is, maar de manier waarop jullie samen zijn gestart, heeft invloed op jullie hechting. Maar in tegenstelling tot wat veel moeders denken, betekent dat niet dat het voor altijd ‘kapot’ is. Er is zeker herstel mogelijk, maar daarvoor ga ik je eerst wat meer hierover uitleggen.
Hoe het hechtingsproces na de bevalling start
Na de geboorte vindt er direct uitwisseling plaats in geven en nemen tussen de baby en moeder. Vaak zie je dat vlak na de geboorte een baby heel alert is en zijn/haar oogjes open heeft. Daar reageert de moeder weer op met haar stem en gezichtsuitdrukking.
Dit is het eerste prille begin van de relatie tussen jullie twee. De baby leert al vanaf het eerste begin dat er reacties komen en begint een verband te leggen tussen de eigen bewegingen en geluiden en die van de moeder.
Door het maken van bewegingen en geluiden, reikt de baby uit naar de moeder. De moeder neemt en reageert daar weer op. Ze geeft dan en de baby neemt dit weer. Zo blijft dit patroon van geven en nemen over en weer doorgaan. Dit noemen we ononderbroken uitreiking.
Helaas kunnen er zich situaties voordoen, waardoor deze uitreiking tussen moeder en baby verstoord raakt. Dit noemen we een onderbroken uitreiking.
Situaties waardoor de uitreiking tussen moeder en baby verstoord raakt.
Een traumatische bevalling… vaak ben je door de stress en angst in een zogenaamde freeze terecht gekomen. Je bent letterlijk bevroren geraakt van angst, terwijl het aan de buitenkant voor anderen niet zichtbaar was.
Gelaten liet je alles over je heen komen, omdat je niet meer in staat was om voor jezelf op te komen en om je grenzen aan te geven. Voor veel vrouwen is dit enorm heftig om mee te maken.
Op het moment waarop je baby geboren werd, was je zo bevroren geraakt, dat je niet kon uitreiken naar dat kleine baby’tje op je borst. Het enige wat je kon voelen was de opluchting dat deze hel erop zat. Je lichaam heeft na zo’n ervaring tijd nodig om uit de freeze stand te komen. Jouw baby reikte wel naar jou uit, maar jij was niet in staat om het te beantwoorden.
En ook in de periode daarna blijft dit spelen… door de gevolgen van je traumatische bevalling, kun je niet volledig emotioneel aanwezig zijn in het nu. Je wordt hierdoor grotendeels in beslag genomen en er is weinig ruimte voor dit spel van geven en respons.
Of je bent langere tijd van je baby gescheiden geweest, bijvoorbeeld doordat je baby te vroeg werd geboren of omdat jij en/of de baby erg ziek zijn geweest. Hierdoor is de uitwisseling tussen geven en nemen pas (veel) later op gang gekomen.
Of je bent in een postnatale depressie geraakt. Mensen met een depressie hebben vaak weinig gezichtsexpressie, waardoor het voor de baby lastig is om echt te kunnen aansluiten bij je. Ook al speel je met de je baby, door de depressie heb je vaak niet in de gaten hoe weinig lichaamstaal je dan vertoont en de baby krijgt onvoldoende respons op zijn uitreikingen.
De gevolgen van een onderbroken uitreiking
Natuurlijk doe je als moeder enorm je best om ervoor te zorgen dat je kindje geen last van hoe jij je voelt na jouw traumatische bevalling. Je zorgt ervoor dat je kindje niets te kort komt en probeert vrolijk te zijn in zijn/haar aanwezigheid.
Toch zijn baby’s niet gek, ze voelen dat er iets niet congruent is tussen hoe jij je gedraagt en hoe jij je werkelijk voelt en daar reageren ze op. In het filmpje van het ‘Still face experiment’ hieronder is te zien hoe snel een baby leert als er niet meer gereageerd wordt op zijn bewegingen en geluiden.
In het filmpje zie je dat de baby uitreikt naar de moeder en merkt dat de moeder niet reageert. Ze lacht, ze wijst, omdat ze weet dat haar moeder daar normaal gesproken op reageert. Ze heft haar handen op en krijst naar haar moeder, om de aandacht te trekken, maar als daar ook geen reactie op komt, trekt het kind zich terug uit het contact.
Als dit regelmatig gebeurt, kan een kind (onbewust) besluiten: ‘Ik sta er alleen voor.’ Dit kan het nemen- en geven-gedrag van de baby zijn of haar leven lang blijven beïnvloeden.
Een persoon met een onderbroken uitreikende beweging leert al vroeg om maar niet meer te nemen, om teleurstelling te voorkomen en dat kan zijn latere leven flink van invloed zijn in het aangaan van (liefdes)relaties met anderen.
De hechting tussen jou en je baby herstellen
Om de uitreiking en de hechting tussen jou en je baby te herstellen, is het belangrijk dat je eerst aan de slag gaat met het verwerken van je bevallingstrauma en/of postnatale depressie en het liefst zo snel mogelijk. Alleen dan kun je voldoende emotioneel aanwezig zijn om de uitreiking tussen jou en je baby op gang te helpen en de schade beperken.
Ik hoor met regelmaat mensen tijdens mijn gratis informatiesessie ‘Herstellen van een traumatische bevalling’ zeggen dat ze vanwege de kosten toch liever voor de reguliere weg willen kiezen en natuurlijk snap ik dat ook en tegelijkertijd houd ik ook mijn hart vast.
Want de reguliere weg betekent vaak een wachtlijst van zeker 3-6 maanden en soms nog langer, terwijl je bij mij binnen 2-4 weken kunt starten. Een lange wachtlijst betekent ook je langere tijd slecht en niet emotioneel aanwezig voelen, wat weer negatieve gevolgen voor jullie hechting heeft.
Ook dat heeft een prijs, in sommige gevallen levenslang, alleen valt het niet in geld uit te drukken.
Mocht je het lezen van deze blog denken: die wachtlijst wil ik niet afwachten, ik wil zo snel mogelijk aan de slag, zodat de hechting tussen mij en mijn kindje zo snel mogelijk kan verbeteren?
Dat kan… elke maand heb ik 10 plekken beschikbaar voor traumaverwerking. Bekijk hier alle informatie over het verwerken van een bevallingstrauma en plan een eerste afspraak in mijn online agenda.
Ik ben Anke Velstra, gediplomeerd en ervaren counsellor, bevallingstrauma therapeut & doula gespecialiseerd in bevalangst en bevallingstrauma.
